واكاوی دلایل عدم استقبال مردم از پیام رسان های داخلی
عصر لینك: بااینكه مهاجرت خیلی از افراد از تلگرام به پیام رسان های داخلی، با عدم سرویس دهی مناسب مواجه گردید، اما سرویس هایی مانند تلگرام هم از همان ابتدا به توانمندی امروز نبودند، بنابراین، كارشناسان بر این عقیده اند كه جامعه می تواند با پذیرش این كه توسعه پیام رسان های داخلی باید بر طبق مقررات مربوطه فراهم گردد تا به بلوغ لازم رسیده و سرویس های مورد نیاز را عرضه نماید، به روند توسعه و تقویت این پیام رسان ها كمك نماید.
به گزارش عصر لینك به نقل از ایسنا، شورای عالی فضای مجازی، سیاست ها و اقدامات ساماندهی پیام رسان های اجتماعی را با هدف فراگیری پیام رسان های داخلی و ساماندهی پیام رسان های خارجی تصویب و ابلاغ نمود و پیگیری و نظارت بر اجرای مصوبه ساماندهی پیام رسان ها به صورت مستمر در دستور كار مركز ملی فضای مجازی كشور قرار گرفت. بعضی از وظایف تعیین شده برای دستگاه های مختلف همچون وزارت ارتباطات و صداوسیما به اجرا درآمده اما برخی دیگر از این مصوبات مانند آیین نامه اعطای مجوز و نظارت بر عملكرد پیام رسان های داخلی و خارجی كه تعیین كننده و تسهیل كننده در ساماندهی پیام رسان های اجتماعی در كشور می باشند، هنوز اجرایی نشده است.
در بخشی از سند سیاست ها و اقدامات ساماندهی پیام رسان های اجتماعی، وظایف دستگاه های مختلف تعیین شده و خصوصاً بر اعطاء مجوز فعالیت به پیام رسان های داخلی و خارجی و نظارت بر آنان و باز حمایت های لازم در زمینه های زیرساختی، فنی، تسهیلاتی، همچون امكان عرضه خدمات الكترونیكی مانند دولت الكترونیك، خدمات بانكی، كاهش هزینه های مصرف پهنای باند، كمك به تامین زیرساخت های شبكه ای، ذخیره سازی و امنیتی و حمایت لازم به منظور گسترش فعالیت پیام رسان ها به خارج از مرزها و احداث مزیت رقابتی نسبت به نمونه های خارجی، تاكید گردیده است.
در بخش محتوا باز تهیه و تدوین ضوابط و شرایط انتشار محتوا، صیانت از داده ها، مواجهه با تخلفات، حمایت و بسترسازی برای افزایش تولید محتوای مبتنی بر فرهنگ اسلامی-ایرانی و نظارت بر انتشار محتوا در پیام رسان ها مطابق با مجوزهای صادره، مورد توجه قرار گرفته است. هم چنین با تعیین سیاست هایی، صیانت از هویت ملی و دینی، قابلیت جلوگیری از جرایم و اعمال مقررات كشور، اعتمادسازی و صیانت از حقوق شهروندی، حریم خصوصی، امنیت ملی، ذخیره سازی و پردازش داده های عظیم در رابطه با فعالیت پیام رسان های اجتماعی، ممانعت از دسترسی غیرمجاز به اطلاعات، تسهیل تولید محتوای داخلی و به صورت كلی حمایت همه جانبه از پیام رسان های اجتماعی داخلی، مورد تاكید قرار گرفته و دستگاه های مربوطه موظف به انجام اقداماتی برای تحقق این موارد شدند.
عدم اقبال عمومی و اعتماد جامعه به پیام رسان های داخلی
ابهاماتی درباره عدم اقبال عمومی و اعتماد جامعه به پیام رسان های داخلی، علل و عوامل عدم تامین نیازهای آنان، عدم برخورداری پیام رسان ها از ساختار مناسب در طراحی و پیاده سازی نرم افزار، تاثیرعدم برخورداری از تجربه و تخصص در ارائه خدمات، تاثیر فیلترینگ و عدم مسدودسازی كامل تلگرام و باز نقش تلگرام طلایی و هاتگرام تابحال مطرح شده كه بعضی ناشی از عوامل عملكردی پیام رسان ها و بعضی دیگر ناشی از عدم ایفای نقش بخش های حاكمیتی در اجرای وظایف تعیین شده در سند سیاست ها و اقدامات ساماندهی پیام رسان های اجتماعی است.
تحلیلگران بر این عقیده اند كه درواقع یكی از اشكالات اساسی پیام رسان های داخلی، عدم اعتماد و اطمینان كاربران نسبت به صیانت از حریم خصوصی است. برای كاربر پیام رسان، مهمترین مولفه، «اعتماد» بوده و لازم است تا حس اعتماد و امنیت را به كاربر داد، به گونه ای كه بتواند با خیال راحت پیام ها و تصاویر خودرا به اشتراك بگذارد و نگران انتشار بدون اجازه آن نباشد. مصوبه شورای عالی فضای مجازی باز بر اعتمادسازی و صیانت از حریم خصوصی افراد در پیام رسان های داخلی كه می تواند رونق این شبكه ها را در بین كاربران ایرانی تضمین كنند، تاكید دارد.
البته با وجود تمهیدات و تاكیدات انجام شده، كماكان سوژه حفاظت از اطلاعات مردم در شبكه های اجتماعی همچون موضوعاتی است كه بسیار مورد توجه قرار گرفته، تا جایی كه رهبر معظم انقلاب باز بر ضرورت حفظ امنیت حریم داخلی افراد در فضای مجازی تاكید و تعرض به آنرا «حرام شرعی» عنوان كردند.
از طرفی كاربر باز باید بداند اگر با مشكل و چالشی در این پیام رسان ها مواجه گردید و یا اطلاعات وی بدون اجازه انتشار یافت، با كدام قانون و مرجع قانونی می تواند برای استیفای حقوق خود اقدام نماید. اما هنوز به كاربر داخلی این حس منتقل نشده كه پیام رسان های داخلی موظف به رعایت موارد قانونی بوده و مراجع مطمئنی باز برای رسیدگی وجود دارد. بدیهی است پیام رسان ها باز مهم ترین دلیل برای حفظ حیات خودرا مشتری مداری می دانند كه این مساله هم بر جلب اعتماد، بنا نهاده می شود.
بنابراین شورای عالی فضای مجازی كشور بیش ترین تمركز خودرا بر ساماندهی فضای مجازی برمبنای سند الزامات شبكه ملی اطلاعات، مدیریت و امنیت فضای مجازی معطوف كرده است. در این طرح مقوله امنیت شامل امنیت كاربر، امنیت سرور و امنیت ارتباطات، از موضوعات مهمی است كه مورد توجه قرار گرفته، برای اینكه امنیت در مقابل هك و دستبرد اطلاعاتی، شكستن حریم خصوصی افراد و انتشار اطلاعات مربوط به افراد می تواند موجب ناامنی روانی و اجتماعی شده و نتایج جبران ناپذیری را به همراه داشته باشد. در همین راستا سند پشتیبانی از سوژه «داده» كه این مساله را قانونی و لازم الاجرا می كند باز تهیه شده و در دستور كار شورای عالی فضای مجازی قراردارد، اما هنوز مصوب نشده است.
تامین نیازهای پیام رسان های داخلی
شورای عالی فضای مجازی، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات را مسئول به كارگیری تمهیدات لازم همچون كمك به تامین زیرساخت های شبكه ای، ذخیره سازی و امنیتی و باز به حداقل رساندن هزینه های در رابطه با مصرف پهنای باند كرده است. پیام رسان ها باز خودشان وظیفه احداث ساختار نرم افزار و قابلیت های پیام رسان را برعهده دارند. بر طبق این نقش تعریف شده، این وزارتخانه اقداماتی را دراین خصوص انجام داده، البته باید این نكته را در نظر داشت كه تامین تمامی نیازهای پیام رسان ها، موضوعی زمان بر است.
در این شرایط كه پیام رسان های داخلی برای تامین خواسته های كاربران تحت فشار بوده و با مشكلاتی هم برای تامین نیازمندی ها و آماده سازی شرایط لازم جهت انجام فعالیت مناسب و متناسب با خواسته كاربران، روبرو هستند، خیلی از مهاجرت كنندگان از تلگرام به سمت پیام رسان های داخلی، با عدم سرویس دهی مناسب توسط آنان مواجه شوند.
اما از آنجاكه سرویس های تلگرام در اوایل فعالیت به خوبی سرویس های امروز نبودند و كم كم توانستند به توانمندی لازم برای تامین نیاز كاربران برسند، لازم است جامعه با پذیرش این مساله كه باید زمینه رشد و توسعه پیام رسان های داخلی بصورت قانونمند و بر طبق ضوابط و مقررات مربوطه فراهم گردد تا به بلوغ لازم رسیده و سرویس های مورد نیاز جامعه را عرضه كنند، به روند توسعه و تقویت این پیام رسان ها كمك كنند.
نقش ساختار مناسب در طراحی و پیاده سازی نرم افزار
در این میان، شكل ظاهری، سرعت بالا در پیام رسانی، پشتیبانی از انواع فرمت های فایل، احداث گروه، تبادلات مالی و سایر امكانات باز می تواند در شرایط رقابت با پیام رسان های خارجی، مخاطب را جذب نماید. البته بعضی از پیام رسان های موجود توانسته اند تا حدودی امكانات و انتظارات را برآورده كنند اما مقایسه پیام رسان های داخلی با تلگرام كه طی یك فرایند بیشتر از پنج سال با نیازمندی های كاربران تطبیق پیدا كرده و پارامترهای جلب نظر كاربران ایرانی را باز فراهم نموده، كار درستی نیست؛ برای اینكه پیام رسان های داخلی كم تر از یك سال برای شكل گیری و توسعه فعالیت ها فرصت داشته اند و این فرصت با تحولات اجتماعی، اقتصادی و سیاسی همراه شد كه منطبق سازی را برای فراهم كنندگان خدمات داخلی، بسیار دشوار كرده است.
همچنین عدم تجربه و تخصص كافی در ارائه خدمات گسترده پیام رسان ها در ایران عامل مهم دیگری در عدم موفقیت آنان بوده است. اما با عنایت به این كه تلگرام و سایر پیام رسان ها تا زمانی بدون هرگونه مانعی فعال بودند، حركت و اقدام جدی برای شكل گیری پیام رسان داخلی صورت نگرفت و یكباره و به دنبال احداث محدودیت برای تلگرام، حركت شتاب زده برای تامین نیاز كاربران در كشور آغاز شد. بدیهی است با وجود توانمندی جوانان ایرانی در دستیابی به فناوری های جدید، تخصص و تجربه كافی خصوصاً برای یك دوره كوتاه وجود نداشت و طبیعی است كه كسب دانش مورد نیاز، بومی سازی و تسلط بر احداث و توسعه پیام رسان داخلی، زمان بر خواهد بود.
بر این اساس، كارشناسان تاكید دارند كه باید در شرایط مناسب و حتی قبل تر از احداث محدودیت برای پیام رسان های خارجی، پیام رسان داخلی با پشتیبانی از توان داخلی و با مزیت هایی همچون برقراری تماس تصویری و تبادلات پولی و غیره راه اندازی می شد تا كاربران، به واسطه مزیت های نسبی این پیام رسان ها و به صورت اقناعی آنرا انتخاب كنند. البته به نظر می آید پیام رسان های مطرح داخلی با توانمندی های كه به وجود آورده اند، توانایی پذیرش بخشی از كاربران فعلی را دارند.
تاثیر رفع انحصار و عدم مسدودسازی كامل تلگرام
اما رفع انحصار از پیام رسان های خارجی برای رویكرد ملی به پیام رسان های داخلی لازم بود و متعاقب آن، پیام رسان های داخلی با عزمی جدی نسبت به تقویت زیرساخت ها و نمایش خدمات هرچه بهتر به كاربران تلاش مضاعفی را شروع كردند و جریان مهاجرت به پیام رسان های داخلی سپس خروج كانال های پرمخاطب از تلگرام، سرعت گرفت و دستگاه های حاكمیتی كشور باز بر طبق مصوبات شورای عالی فضای مجازی با نمایش تسهیلات ویژه، با پیام رسان ها همراهی كردند.
علی رغم تاكیدات شورای عالی فضای مجازی و دستورهای قضایی برای مسدود شدن كامل فعالیت تلگرام در كشور، با ظهور نسخه های غیررسمی از تلگرام و باز رشد استفاده از فیلترشكن ها، روند مهاجرت به پیام رسان های نوظهور داخلی كند شد. بااینكه مسدوسازی تلگرام از همان ابتدا منتقدانی داشت، برخی معتقدند عدم اجرای كامل مسدودسازی تلگرام و باز عدم كنترل نرم افزارهای گوناگون فیلترشكن، نقش تعیین كننده ای در فرایند داشته و خیلی از فیلترشكن ها بدون مزاحمت به فعالیت خود ادامه می دهند.
نقش تلگرام طلایی و هاتگرام
حضور پوسته های تلگرامی كه توسط متخصصان داخلی و با هدف های اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی به وجود آمده اند، در ابتدا برای كاهش فشار به كاربران داخلی بود و سبب شد كه فرصت مناسب برای شكل گیری سرویس های پیام رسان های داخلی فراهم و امكان فعالیت برای آنان احداث شود. البته تلگرام طلایی و هاتگرام از مدت ها پیش از رفع انحصار از تلگرام وجود داشتند، اما در این دوره فرصت بیش تری برای نقش آفرینی پیدا كردند.
عدم نمایش سرویس های جذاب و متنوع توسط پیام رسان های نوظهور داخلی همچون سرویس های دولت الكترونیك از یك سو و رقابت غیرضروری و بی منطق بین آنان، سبب تفرقه و ضعیف شدن آنان و موجب شد كاربران داخلی از مسیرهایی مانند تلگرام طلایی و هاتگرام مجدداً به سرویس های تلگرامی بازگشت كنند. بدین سبب مقصر اصلی این پوسته های تلگرامی نیستند، بلكه عدم رسیدن به بلوغ پیام رسان های داخلی در عرصه خدمت رسانی و باز عدم استفاده مناسب از فرصت ایجادشده، عوامل موثری در رویكرد كاربران برای هجوم به این پوسته های تلگرامی است.
بسیاری از كشورها برای خدمات پیام رسانی، دارای پیام رسان بومی بوده و به سبب حفظ امنیت اطلاعات و حریم شخصی افراد در این فضا، از شبكه های داخلی خود استفاده می نمایند. بدین سبب امید است كه هرچه سریع تر تمامی مصوبات شورای عالی فضای مجازی كشور توسط دستگاه های ذی ربط اجرایی شده و كشور شاهد رشد روزافزون پیام رسان های داخلی و كوچ داوطلبانه از تلگرام و سایر پیام رسان های خارجی به این پیام رسان ها باشد.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب