همزمان با آغاز استقرار پرونده الكترونیك نظام سلامت مطرح شد
ریل گذاری درست برای طرح سلامت الكترونیك، برخی نگران شفافیت اند
به گزارش عصر لینك دبیر شورای اجرایی فناوری اطلاعات، «سلامت الكترونیك» را نیاز كشور برای ایجاد تحول در حوزه سلامت می داند و اعتقاد دارد راهی جز پیمودن مسیر ریل گذاری شده در این عرصه نداریم هرچند او بزرگ ترین چالش برای اجرای سلامت الكترونیك را مدیریت تغییر در نظام سلامت می داند و تاكید می كند ذینفعان با نگرانی از شفاف سازی مانع اجرای این تحول می شوند.
به گزارش عصر لینك به نقل از ایسنا، پرونده الكترونیك نظام سلامت در كشور امروز استقرار یافت و رئیس جمهوری آنرا آغاز گام دوم تحول نظام سلامت در كشور دانست و اظهار داشت: این كار رضایت زیادی را در شهروندان بوجود آورده و باعث رفاه آنان را فراهم می آورد. همینطور با استفاده از پرونده نظام سلامت هزینه درمان كاهش یافته و اقدامی پرارزش هم برای پزشكان و هم برای انجام تحقیقات در آینده و جلوگیری از مواردی خواهد بود كه باعث بروز بحران در حوزه سلامت می شود.
پرونده الكترونیك سلامت؛ مجموعه ای از داده ها و اطلاعات مربوط به رخدادهای سلامت مردم از قبل از تولد تا هنگام مرگ است كه در بستر الكترونیكی امن ذخیره می شود. دسترسی به بخشی از این اطلاعات در هر مكان و زمان منحصراً در اختیار و مالكیت صاحب پرونده و تنها در صورت اجازه فرد و با رعایت قواعد محرمانه و حریم خصوصی در اختیار نظام سلامت به صورت تجمیعی و اشخاص مجاز قرار خواهد گرفت.
هم چنین محمدجواد آذری جهرمی -وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات- امروز درباره ی مبحث سلامت الكترونیك در توئیتر نوشت: درخت دولت الكترونیكی امروز یك ثمره مبارك داد، سلامت الكترونیكی. بناست زندگی مردم را تسهیل كند، جلوی هزینه های نابجا را بگیرد و سلامت كشور را بهبود بخشد. با تبریك به وزیر محترم بهداشت و همكارانشان كه باید اطمینان داشته باشند از امروز تحت برخی فشارها قرار می گیرند و باید استقامت كنند.
در اینباره رضا باقری اصل - دبیر شورای اجرایی فناوری اطلاعات - با بیان جزئیات طرح سلامت الكترونیك اظهار نمود: بحث سلامت یكی از خدمات پایه ای دولت ها تلقی می شود و بیش ترین كاربری و دامنه فراگیری را در حوزه سرویس های عمومی حوزه سلامت دارد. حوزه سلامت فقط مربوط به وزارت بهداشت و فقط محدود به بحث درمان نیست. حوزه سلامت از محیط زیست آغاز می شود تا شیوه تعامل با محیط های شهری. به تعبیری ۶۰ درصد تعاملات حوزه سلامت خارج از این بخش رقم می خورد.
باقری اصل افزود: بخشی از مهم ترین شاخصهای كیفیت زندگی هم مبتنی بر شاخص حوزه سلامت است و كارایی دولت ها هم با این حوزه عجین است. در خیلی از كشورها، مبنای برنامه هایی كه در حوزه سلامت عرضه می كنند مبنای تحولات سیاسی تلقی می شود و دولت های مختلف تلاش می كنند با استفاده از منابع عمومی و همین طور منابع بخش غیردولتی بتوانند نظام كارآمدتری از حوزه سلامت را برای مردم و شهروندان به ارمغان بیاورند. كشور ما هم از قضیه مستثنا نیست.
دبیر شورای اجرایی فناوری اطلاعات خاطرنشان كرد: در دولت یازدهم، طرحی تحت عنوان طرح «تحول سلامت» عنوان شد كه در كنار آن مبحث «سلامت الكترونیك» در دستور كار دولت قرار گرفت. پیشینه آن هم بازمی گردد به ماده ۳۵ قانون برنامه پنجم توسعه كه مبحث پرونده الكترونیك سلامت ایرانی ها را هدف گرفته بود.
بهبود كیفیت خدمات با اجرای «سلامت الكترونیك»
وی افزود: نگاه دولت نسبت به «سلامت الكترونیك» هم مبتنی بر بهبود كیفیت خدمات با استفاده از ابزارهای الكترونیكی و هم بهره وری منابع سلامت - كه یكی از پرهزینه ترین بخش های بودجه ما محسوب می شود- است. اهمیت بگونه ای بوده كه در برنامه ششم توسعه بند ح ماده ۶۸ تكلیف نظارت بر حوزه «سلامت الكترونیك» بر عهده شورای اجرایی فناوری اطلاعات گذاشته است.
باقری اصل تاكید كرد: ما در دبیرخانه شورای اجرایی فناوری اطلاعات، نظام سلامت الكترونیك را در تحقق چند پروژه كلیدی می بینیم كه در حقیقت با این چند پروژه زیربنایی، مبحث «سلامت الكترونیك» محقق می شود و به سمت دستیابی به اهداف مدنظر دولت و قانون گذار گام برداشته می شود.
ایشان در ادامه با اشاره به پروژه های زیربنایی «سلامت الكترونیك» اظهار داشت: ریل گذاری كه در این عرصه انجام گرفته معطوف می شود به چهار پروژه بزرگ شامل «پرونده الكترونیك سلامت ایرانیان»، «استحقاق سنجی»، «نسخه الكترونیك» و «رسیدگی الكترونیكی به اسناد پزشكی». البته در كنار آن نظام ارجاع و حذف دفترچه بیمه و چند پروژه دیگر هم تعریف شده است و دبیرخانه تلاش می كند مبحث مهم صیانت از داده های افراد را هم در این طرح در نظر گرفته و با همكاری نهادهای مسئول، نظام سلامت الكترونیكی، ناقض حفظ حریم خصوصی و داده های حساس سلامت نشود.
باقری اصل اضافه كرد: شنبه یكم تیرماه به دعوت مركز فناوری اطلاعات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی، بازدیدی از نحوه اجرایی شدن پرونده «الكترونیك سلامت» برای ارزیابی اینكه تا چه اندازه محقق شده است داشتیم.
پرونده الكترونیك سلامت در مرحله آغاز فاز اول ورود و تكمیل اطلاعات
وی افزود: تصور دبیرخانه شورای اجرایی فناوری اطلاعات این است كه «آغاز فاز اول ورود و تكمیل اطلاعات» برای اجرایی شدن «پرونده الكترونیك سلامت» با اتصال زیرسامانه هایی مثل سامانه های مراكز بهداشتی تحت عنوان «سیب»، «ناب» و «سینا» و همین طور اتصال آن با تأمین اجتماعی و سازمان غذا و دارو مهیا شده است.
دبیر شورای اجرایی فناوری اطلاعات درباره كاركرد پرونده الكترونیك سلامت اظهار داشت: این پرونده دو كاركرد می تواند داشته باشد. یكی از كاركردها همان Electronic health record است كه مربوط می شود به سوابق بیماری یا سوابق رجوع فرد به نظام سلامت. كاركرد دیگر هم مربوط می شود به بخش خود اظهاری یا personal health record كه با تلفیق این دو پرونده الكترونیك سلامت تشكیل می شود.
وی ادامه داد: در بسیاری از كشورها بخش خود اظهاری یا personal health record را اپلیكیشن های خارج از مجموعه دولت انجام می دهند. بخش اصلی كه مورد هدف قانون گذار بوده است بخش مربوط به Electronic health record است كه تراكنش های تعاملات شخص بعنوان بیمار یا رجوع كننده به هر كدام از مراكز خدمت دهنده را نگهداری می كند. البته در قانون هم به حفظ حریم خصوصی تاكید شده و باید با همكاری سایر نهادهای مسئول ضوابطی توسط وزارت بهداشت برای نحوه دسترسی به این اطلاعات تدوین شود.
باقری اصل با اشاره به اینكه مراكز خدمت دهنده حوزه سلامت در پرونده الكترونیك سلامت دارای سه سطح است اظهار داشت: سطح یك را در روستاها بعنوان خانه بهداشت و در شهرها بعنوان مراكز بهداشت می شناسیم. سطح دو كلینیك ها، پاراكلینیك ها، مطب ها، پزشكان متخصص، داروخانه ها و مراكز تصویربرداری هستند و سطح سه هم به بخش بستری در بیمارستان ها مربوط می شود. در پرونده الكترونیك سلامت داده های این سه سطح به یكدیگر متصل می شوند.
وی ادامه داد: ازاین رو پرونده الكترونیك سلامت دو حوزه كاركرد دارد. حوزه اول افزایش كیفیت خدمات سلامت و حوزه دوم به بحث نظارتی و سیاست گذاری حوزه بهداشت، درمان و سلامت كشور بازمی گردد كه متولیان این حوزه می توانند با جمع آوری اطلاعات و تحلیل و ارزیابی آن نسبت به روندهای معالجه و درمان اشراف بهتری پیدا كنند.
دبیر شورای اجرایی فناوری اطلاعات خاطرنشان كرد: یكی از پروژه هایی كه جدیداً در همین ارتباط اجرایی شده است بحث پروژه ملی كنترل فشار خون بود. داده های این پروژه وارد سامانه پرونده الكترونیك سلامت شده است و یك ارزیابی از فشار خون جمعیت كشور به دست آمده است.
وی افزود: بر طبق این داده ها می توان به این نتیجه رسید كه مثلاً كدام استان ها فشار خون بالایی دارند و كدام استان ها فشار خون پایین و همین مسئله سبب می شود كه نظام های بهداشت و سلامت به بهبود كیفیت زیست و تغذیه در استان ها توجه بیشتری كنند؛ ازاین رو پرونده الكترونیك سلامت می تواند از راه برنامه ریزی ها به بهبود كیفیت زندگی مردم كمك نماید.
باقری اصل درباره این كه چرا هنوز پرونده الكترونیك سلامت به صورت رسمی شروع به كار نكرده است اظهار داشت: علت آن این است كه داده های خیلی از بیمارستان های خصوصی، مطب ها، پاراكلینیك ها مثل داروخانه ها هنوز وجود ندارد چونكه اصلاً هنوز پروژه نسخه نویسی الكترونیكی به صورت كامل اجرایی نشده است.
وی ادامه داد: در حقیقت پرونده الكترونیك سلامت حاصل اجرای باقی پروژه ها است؛ ازاین رو وقتی پروژه های «استحقاق سنجی»، «نسخه الكترونیك» و «رسیدگی الكترونیكی به اسناد پزشكی» تكمیل شد آن موقع شاهد ریزش اطلاعات و تكمیل پروژه «پرونده الكترونیك سلامت» خواهیم بود.
باقری اصل افزود: پرونده الكترونیك سلامت هم اكنون اجرایی می شود اما داده هایی كه در اختیار هم مردم و هم مراكز درمانی قرار می گیرد نمی تواند منجر به تصمیم پزشكی شود؛ چون كامل نیست به همین خاطر هم هم اكنون صرفاً جهت اطلاع به حساب می آید. البته این مسیری است كه در حوزه تحول سلامت باید طی شود و راه دیگری غیرازآن نمی توان متصور بود.
دبیر شورای اجرایی فناوری اطلاعات درباره پروژه «نسخه الكترونیك» و اینكه این پروژه حالا در چه مرحله ای قرار دارد هم اظهار داشت: نسخه نویسی و نسخه پیچی ملموس ترین بخش سلامت الكترونیك است. هدف نهایی نسخه الكترونیك حذف دفترچه بیمه است؛ یعنی وقتی دفترچه بیمه كاغذی نداشته باشیم می توان به این نتیجه رسید كه نسخه الكترونیك اجرایی شده است.
وی ادامه داد: هم اكنون در مراكز ملكی تأمین اجتماعی، دفترچه بیمه استفاده نمی گردد چون در مراكزی كه در اختیار تأمین اجتماعی است و سایر بخش هایی كه به صورت پایلوت با تأمین اجتماعی همكاری می كنند، سیستم نسخه الكترونیك اجرایی شده است و فرایند استفاده از دفترچه بیمه كاغذی به صورت كامل كنار گذاشته است.
باقری اصل با بیان این كه در كنار پروژه «نسخه الكترونیك» پروژه «نظام ارجاع» هم قرار دارد اظهار داشت: «نظام ارجاع» یك نوع شیوه مدیریت سلامت است كه در حقیقت بیمار را از پزشك عمومی به پزشك متخصص و سایر مراكز درمانی متصل می كند.
وی ادامه داد: ما هنوز «نظام ارجاع» را هم اجرا نكرده ایم ولی تلقی ما بعنوان حوزه «تحول دیجیتال» این است كه ابزارهایی مثل «نسخه الكترونیك»، «پرونده الكترونیك سلامت»، «استحقاق سنجی» و «رسیدگی الكترونیكی به اسناد پزشكی» زمینه ایجاد نظام ارجاع را هم فراهم می كنند. بعد از آن باید متولیان حوزه سلامت تصمیم بگیرند كه آیا می خواهند نظام ارجاع را اجرا كنند یا خیر.
دبیر شورای اجرایی فناوری اطلاعات خاطرنشان كرد: مدلهای نظام ارجاع در كشورهای مختلف وجود دارد كه بر مبنای آن پزشك خانواده مرجع اصلی رجوع بیمار به حساب می آید و فرد دیگر مستقیم سراغ پزشك متخصص نمی تواند برود، از آن مسیر وارد چرخه سلامت می شود و یا به بیمارستان و یا به پزشك متخصص ارجاع داده می شود.
عدم اجرای نظام ارجاع سبب اتلاف منابع می شود
وی با تاكید بر اینكه عدم اجرای نظام ارجاع سبب اتلاف منابع می شود اظهار داشت: در این رابطه سوالی آقای رئیس جمهور هم مطرح كرده اند كه «چرا باید برای یك دوره درمان بیمار سه بار MRI تجویز و تهیه می شود و هر دكتر بیمار را به پزشك موردنظر خود برای تهیه MRI ارجاع می دهد؟»
باقری اصل اضافه كرد: اگر پرونده الكترونیك سلامت وجود داشته باشد و اجرایی شود، قواعد درمان و قواعد بیمه ای بر ارجاع و نسخه حاكم می شود و قطعا هزینه های بخش سلامت كشور مدیریت خواهد شد و نسخه الكترونیكی و پرونده الكترونیك سلامت می تواند از این طریق منابع سلامت را مدیریت كند.
ایشان در ادامه در تشریح پروژه استحقاق سنجی اظهار داشت: این پروژه در حقیقت یك نظام كنترلی است كه هویت شخص، هویت مركز و نوع خدمت را تعیین می كند كه آیا شخص صلاحیت دریافت این خدمت را دارد و یا این مركز صلاحیت عرضه این خدمت به را فرد دارد. در حقیقت استحقاق بیمه هم از راه پروژه استحقاق سنجی بررسی می شود.
اصلی ترین دلیل مقاومت در اجرای پروژه، نگرانی از شفاف سازی است
دبیر شورای اجرایی فناوری اطلاعات درباره چالش های پیش روی اجرای شدن «سلامت الكترونیك» اظهار داشت: بزرگ ترین چالش برای اجرای سلامت الكترونیك، مدیریت تغییر در نظام سلامت است و این می طلبد كه در ساختار فعلی اداره درمان كشور تحول ایجاد شود. البته یكی از اصلی ترین علل مقاومت در اجرای این پروژه، نگرانی از شفاف سازی است چونكه این پروژه می تواند مدلهای كسب وكارها در این عرصه را تغییر دهد و امكان نظارت هوشمند نسبت به هر نوع فعالیت در حوزه پزشكی را افزایش دهد. كنترل ها در حوزه سلامت كاملاً هوشمندانه و مبتنی بر سیاست های ملی خواهد شد كه این برای برخی ذی نفعان شاید مطلوبیت نداشته باشد.
وی ادامه داد: اگر در این معادله گزینه فساد را در نظر نگیریم با اجرای پروژه «سلامت الكترونیك» حتما همه ذی نفعان به سود می رسند. ولی اصل قضیه این است كه این نظام تغییر و تحول، زمان بر است و تقریباً همه كشورها این چالش را داشته اند كه نظام تحول سلامت شان كندتر از نظام الكترونیك شان شكل گرفته است. بعضی از پروژه های هم كه در كشورها شكست خورده اند به خاطر نظام الكترونیك نبوده بلكه به خاطر مدیریت تغییر بوده است كه ذی نفعان مانع اجرای این تحول شده اند.
تغییر از نظام پیمانكاری به اپراتوری
باقری اصل با بیان این كه وزارت بهداشت باید رویكرد خود در مدیریت را از نظام امانی و پیمانكاری به نظام اپراتوری تغییر دهد اظهار داشت: یك واژه ای در حوزه مدیریت استفاده می شود تحت عنوان تولی گری كه تلفیقی از حكمرانی و تصدی گری است. وزارت بهداشت دقیقاً در حال تولی گری است. ما پیش ازاین در حوزه های الكترونیكی تجربه تولی گری را داشتیم اما هم اكنون حكم رانی را از تصدی گری جدا كرده ایم. هم اكنون خدمات دسترسی در حوزه ارتباطات در اختیار بخش غیردولتی است و حوزه های نظارتی، ایمنی و حاكمیتی در اختیار وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات.
وی ادامه داد: وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی باید این تحول نگاه را در نظام فنی و اجرایی خود ایجاد كند. نظام فنی و اجرایی وزارت بهداشت هنوز امانی فكر می كند یعنی درون سپاری و خودمان اجرا نماییم و همچنان برای ورود به حوزه اپراتوری مقاومت می كند.
سلامت الكترونیك باید برون سپاری شود
دبیر شورای اجرایی فناوری اطلاعات افزود: پروژه سلامت الكترونیك اگر در وزارت بهداشت درون سپاری شود با چالش اجرا مواجه خواهد شد. اساسا سرویس دهی یك اپراتور با یك مدل كسب وكاری مشخص غیردولتی قویتر از سرویس دهی است كه دولت در آن مداخله دارد؛ حتی اگر در نهایت نقش پیمانكاری را ایفا كند. اساساً حتی مدیریت پیمانكاری دولت هم ضعیف است. به همین خاطر بهترین شیوه اجرای این پروژه ها شیوه برون سپاری كامل به صورت مشاركتی و اپراتوری است.
باقری اصل تاكید كرد: این تولی گری كه توصیف تصدی گری را با خود به دنبال دارد به حوزه «سلامت الكترونیك» هم نفوذ كرده و در حال اثرگذاری روی داده ها است به نحوی كه آزادسازی داده ها در این عرصه ضعیف صورت می گیرد كه اگر قوی تر این آزادسازی صورت گیرد، امكان انواع تحولات نوآورانه در حوزه كسب وكارهای سلامت الكترونیك فراهم می شد و این منافاتی با حكمرانی و اعمال سیاست های دولت ندارد و طبیعتاً می تواند كیفیت سرویس هایی كه به دست مردم می رسد را افزایش دهد.
وی افزود: ازاین رو پیشنهاد ما این است كه در تمامی حوزه های چهار پروژه سلامت الكترونیك شامل «پرونده الكترونیك سلامت ایرانیان»، «استحقاق سنجی»، «نسخه الكترونیك» و «رسیدگی الكترونیكی به اسناد پزشكی» وزارت بهداشت گامی فراتر از حوزه مقررات گذاری نگذارد و وارد حوزه تصدی گری نشود.
ثبت هویت ۷۶ میلیون نفر در پرونده الكترونیك
دبیر شورای اجرایی فناوری اطلاعات در ادامه درباره آخرین آمارها از اجرای سلامت الكترونیك در سطح كشور اظهار داشت: بنا بر گزارشی كه اخیراً از وزارت بهداشت در اختیار گرفته ایم، در حوزه پرونده الكترونیك، هویت ۷۶ میلیون نفر به ثبت رسیده است كه ۷۱ میلیون نفر از آنها تابه حال حداقل یك مرتبه سرویس الكترونیك دریافت كرده اند.
وی ادامه داد: پروژه استحقاق سنجی هم در ۸ درصد از مراكز به اجرا درآمده است كه همپوشانی بیمه ها هم در این پروژه اعمال می شود كه حدود ۴ و نیم میلیون همپوشانی مشاهده شده است كه ۲ و نیم میلیون همپوشانی رفع شده است. حدود ۲۷ میلیون نفر هم استحقاق سنجی شده اند. در استحقاق سنجی هم استان گلستان پیشرو است كه حدود ۹۶ درصد جمعیت این استان استحقاق سنجی شده اند.
باقری اصل افزود: در ۱۴۸ بیمارستان دولتی رسیدگی الكترونیك انجام گرفته است كه به این آمار باید حدود ۸۰ بیمارستان تأمین اجتماعی را هم اضافه كرد در این بیمارستان ها حدود ۳۷ هزار پرونده، رسیدگی الكترونیكی شده اند كه در شش استان پایلوت، استان مازندران در رسیدگی الكترونیك پیشرو است.
۴۰۰ هزار تراكنش نسخه الكترونیك در شش استان پایلوت
وی خاطرنشان كرد: در سرویس های مربوط به نسخه الكترونیك هم حدود ۱۰۰۸ مطب و ۶۵۷ مركز، حدود ۴۰۰ هزار تراكنش نسخه الكترونیك در شش استان پایلوت داشتند كه آذربایجان شرقی در این زمینه پیشرو بوده است؛ ازاین رو نسخه الكترونیك مربوط به بیمه سلامت ایرانی ها هم اكنون جاری و ساری است.
دبیر شورای اجرایی فناوری اطلاعات در خاتمه با تاكید باردیگر بر این نكته كه سلامت الكترونیك راهی است كه باید پیمود و غیرقابل برگشت است اظهار داشت: تلقی ما این است كه در این عرصه ریل گذاری درستی انجام گرفته و اگر بتوانیم تبادل داده ها داخل وزارت بهداشت و تبادل داده ها با سایر مجموعه ها مثل سازمان تأمین اجتماعی را بهتر انجام دهیم و استانداردهایی را كه برای تبادل اطلاعات هستند را پایدارتر نماییم امیدواریم ظرف دو سال پایداری هر چهار پروژه را به سطحی برسانیم كه خیلی از خدمات درمانی دیگر نیازمند نسخه كاغذی نباشد.
سامانه های پایه پرونده الكترونیك سلامت در همه مراكز بهداشتی كشور پیاده و نزدیك به ۹۰ درصد جمعیت كشور تحت پوشش این خدمات می باشند. برقراری امكان نوبت دهی الكترونیك و صرفه جویی قابل توجه در در وقت و هزینه، شناسایی همپوشانی های بیمه ای قبل از دریافت خدمت در سطح كل كشور، پیشگیری از هدر رفت منابع، كاهش خطا در نسخه نویسی، كاهش خطا در تفسیر نتایج آزمایش ها و تصاویر تشخیصی، كاهش نسخه ها و آزمایش های تكراری، جمع آوری داده های سلامت، یكپارچه سازی و تجمیع اطلاعات امكان رصد شاخصهای كلان سلامت و ارزیابی عملكرد هر یك از حوزه های متنوع اجرایی در چارچوب داشبوردهای مدیریتی و بهبود نظارت بر عرضه خدمات بهداشتی و درمانی همچون نتایج و دستاوردهای این طرح است.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب